Nowy Cmentarz Żydowski

Historia żydowskich nekropolii w Krakowie zaczyna się w roku 1535, kiedy to założono Cmentarz Remuh przy ulicy Szerokiej. Jednakże z powodu przepełnienia założono Nowy Cmentarz Żydowski znajdujący się obecnie przy ulicy Miodowej 55. Ten również szybko się przepełnił. Z tego powodu kolejnych zmarłych od 1926 roku aż do Drugiej Wojny Światowej chowano na kirkutach przy ulicy Jerozolimskiej oraz przy ulicy Abrahama.

Starą nekropolię Remuh zamknięto pod koniec XVIII wieku. Od 1800 roku założono Nowy Cmentarz na terenie zakupionym od zakonu augustianów. Najstarszy do dziś zachowany nagrobek pochodzi z 1809 roku. Wraz z powiększaniem się kirkutu gmina żydowska dokupywała kolejne grunty.

W 1941 roku przesiedlono Żydów z Kazimierza do getta w Podgórzu. Kilka dni potem, w marcu tego roku, Stadthauptmann Rudolf Pavlu zakazał chowania zmarłych w nekropolii przy ulicy Miodowej. Cmentarz zamknięto, jednak pozwolono pozostać dozorcy Pinie Ladnerowi i jego wnukom. W 1943 roku również oni zostali przesiedleni do obozu pracy w Płaszowie i tam zastrzeleni.Niemcy dewastowali kirkut sprzedając najcenniejsze pomniki kamieniarzom, a resztę nagrobków wywożono do obozu używając ich do budowy dróg i chodników. Po wojnie resztki nagrobków zostały odnalezione przez inżyniera Jakuba Stendiga i zwrócone na cmentarz. Nekropolia przeszła gruntowną renowację w latach 1950-1960 finansowaną przez American Joint Distribution Committee. W 1999 roku wpisano ją do rejestru zabytków.

Najstarsze istniejące do dziś nagrobki z Nowego Cmentarza pochodzą z początku XIX wieku. Mają postać tradycyjnych macew zwieńczonych półkoliście oraz pokrytych inskrypcjami w języku hebrajskim i żydowskimi symbolami nagrobnymi. Młodsze groby posiadają epitafia w języku niemieckim lub polskim.

Nekropolia położona pomiędzy ulicami Miodową, Daszyńskiego, Siedleckiego i nasypem kolejowym zajmuje obecnie obszar 3,2 ha, na którym znajduje się ceglana hala przedpogrzebowa, lapidarium, ponad 10 tysięcy nagrobków oraz pomnik ku czci „Pamięci pomordowanych Żydów, ofiar ludobójców hitlerowskich w latach 1939-1945" . Część obszaru zajmuje austriacki cmentarz wojenny nr 387 Kraków, zaprojektowany przez Hansa Mayra.

Pochowani są tu członkowie znanych żydowskich rodzin z Krakowa takich jak: Landauowie, Schreiberowie, Samelsohnowie, Kornitzerowie, Horowitzowie, Ameisenowie, Jakubowiczowie. Najbardziej znanymi osobistościami, których groby leżą na terenie Nowego Cmentarza są:

Maurycy Gottlieb – malarz

Ozjasz Thon – rabin i poseł na Sejm II Rzeczypospolitej

Józef Sare – budowniczy, wiceprezydent Krakowa

Jakub Drobner – lekarz i uczestnik powstania styczniowego

Jonatan Warszauer – lekarz i dobroczyńca

Józef Oettinger i Józef Rosenblatt – profesorowie UJ.

Na Nowym Cmentarzu Żydowskim do dziś dokonywane są pochówki.

Kirkut otwarty jest codziennie z wyjątkiem sobót i innych świąt żydowskich w godzinach od 9:00 do 17:00. Wstęp jest bezpłatny. Mężczyźni muszą mieć nakrycie głowy.