Stary Cmentarz Podgórski

Spacerując po ulicach starej części Podgórza, zwraca uwagę cmentarz na rogu ulic Powstańców Śląskich i Limanowskiego, pod Wzgórzem Lasoty. Ten mały, klimatyczny, mocno zniszczony i zapomniany cmentarzyk to najstarsza zachowana nekropolia Krakowa.
Z uwagi na jego historię i znane osoby, które zostały na nim pochowane Stary Cmentarz Podgórski w 2008 roku został wpisany do Association of Significant Cemeteries in Europe (ASCE), czyli stowarzyszenia skupiającego najważniejsze nekropolie w Europie.

Założono go prawdopodobnie po 1784 roku z uwagi na dekret cesarza Józefa II nakazujący przeniesienie cmentarzy komunalnych spod kościołów poza tereny zamieszkałe. Najstarsza (nie istniejąca już dziś) inskrypcja pochodzi z 1794 roku z grobu Agnieszki Drelinkiewiczówny. Cmentarz był dwukrotnie rozbudowywany (w 1838 i 1895 roku) aż do zamknięcia w 1900 roku. Od tamtej pory pochówków można było dokonywać tylko w istniejących już grobowcach (ostatni miał miejsce w 1986 roku). Ówcześnie nekropolia zajmowała 1,5 hektara powierzchni. Jednocześnie otwarto nowy cmentarz na ulicy Wapiennej.

Niestety znaczna część cmentarza została zniszczona. Podczas okupacji hitlerowskiej zniwelowano 1/4 powierzchni pod budowę linii kolejowej. 2/3 z pozostałości zdewastowano z kolei w latach siedemdziesiątych przy powstawaniu ulicy Telewizyjnej (obecnie Powstańców Śląskich). Część szczątków pochowano pod byle jakimi nagrobkami z lastriko bez zachowania jakiejkolwiek dokumentacji. Nie zrekonstruowano nawet kaplicy rodziny Cieślików, do czego inwestor zobowiązany był przez konserwatora zabytków. Obecny cmentarz zajmuje zaledwie 38 arów, czyli około 25% stanu z 1900 roku. W ostatnich latach rozpoczęto sukcesywny proces restaurowania niszczejących grobów.

Na Starym Cmentarzu Podgórskim pochowano wielu wybitnych krakowian. Między innymi:

- Edwarda Dembowskiego – jednego z przywódców powstania krakowskiego, pochowanego razem z 28 innymi poległymi w powstaniu

- Wojciecha Bednarskiego – nauczyciela, działacza społecznego, radnego miejskiego, założyciela parku, który obecnie nosi jego imię

- Wojciecha Eljasz-Radzikowskiego, Walerego Eljasz-Radzikowskiego oraz Władysława Eljasz-Radzikowskiego – z rodziny malarzy, rzeźbiarzy i patriotów

- Józefa Serkowskiego – urzędnika, sekretarza Urzędu Miasta Podgórze

- Emila Serkowskiego – inżyniera, działacza społecznego, wieloletniego radnego, prezydenta Podgórza i honorowego obywatela tego miasta

- Franciszka Maryewskiego – ostatniego prezydenta Podgórza

- Józefa Chrystiana Zolla, Ludwika Zolla i Fryderyka Zolla – z rodziny patriotów, działaczy społecznych, powstańców i prawników

- Aleksandra Kotsisa – znanego malarza krakowskiego

- Agnieszki Jałbrzykowskiej – działaczki społecznej, pierwszej honorowej obywatelki Podgórza

- Jordana Stoyowskiego – tłumacza, uważanego za twórcę polskiego języka prawniczego

- Hermana Barucha – znanego przemysłowca

- Ferdynanda Seeling-de Sauenfelsa – dwukrotnego burmistrza i honorowego obywatela Podgórza.

Spośród 412 nazwisk znanych postaci pochowanych na tym cmentarzu, podczas ostatniej inwentaryzacji w 1985 roku udało się odczytać tylko 217. Największy grobowiec posiadała od 1886 roku rodzina Zdzieńskich – ówczesnych właścicieli Płaszowa. Grobowiec przekształcono później w kaplicę, a następnie zniszczono. Nekropolia od 1838 roku miała również własną kostnicę.

Stary Cmentarz Podgórski od 2010 roku wchodzi w skład Europejskiego Szlaku Kulturowego obejmującego 49 najważniejszych nekropolii w całej Europie. Zwiedzać go można codziennie od 7:00 do 18:00 lub do godziny 20:00 w sezonie turystycznym (od kwietnia do września). Stowarzyszenie PODGORZE.PL raz do roku organizuje tutaj spacer z przewodnikiem w ramach "Europejskiego tygodnia odkrywania cmentarzy".

Aby zobaczyć galerię zdjęć proszę kliknąć na pierwsze zdjęcie.