Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej

Większość mieszkańców Krakowa raczej wie o tym, że ich miasto znajduje się na prestiżowej liście światowego dziedzictwa kultury i przyrody UNESCO. Mało kto jednak wie, że aż 6 spośród 14 polskich obiektów z listy mieści się w województwie małopolskim. Jednym z nich jest manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Cały kompleks złożony z kościoła, klasztoru, kaplic składających się na stacje męki pańskiej oraz barokowego parku idealnie wpasowuje się w otaczający krajobraz. Klasztor i kalwarię założył w 1602 roku ówczesny właściciel tych terenów, wojewoda krakowski, starosta lanckoroński, Mikołaj Zebrzydowski. Jako pierwszą zbudowano na górze Żarek kaplicę pw. Ukrzyżowania Pana Jezusa. Została stworzona na podobieństwo górnej kondygnacji kościoła Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Kościół konsekrowano w 1601 roku.

Krakowscy bernardyni przekonali Zebrzydowskiego do ufundowania kościoła, klasztoru i Drogi Krzyżowej. Początkowo niewielkich rozmiarów kościół i klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej otwarto w 1609 roku. Projekty stworzyli: architekt włoski Jan Maria Bernardoni oraz architekt i złotnik flamandzki, Paweł Baudarth. Wojewoda zamierzał zbudować skromną pustelnię i hospicjum. Dopiero kolejne 3 pokolenia jego potomków przekształciły niewielki projekt w kalwarię.

W połowie XVII stulecia klasztor otrzymał nowy wirydarz, a pod koniec wieku mały kościółek znacznie powiększono dobudowując istniejącą do dziś fasadę i wieże. Oddano do użytku także dodatkowe 5 kaplic otoczonych murem. W 1641 roku Stanisław Paszkowski sprowadził tutaj Cudowny Obraz Maryi Kalwaryskiej.

W latach 1793 – 1833 miejscowym gwardianem był ojciec Gaudenty Thynel. Za jego rządów dobudowano II piętro klasztoru. Na przełomie XIX i XX wieku Włodzimierz Przerwa Tetmajer i Karol Polityński ozdobili sklepienie kościoła freskami w młodopolskim stylu. W międzyczasie stworzono w parku ponad 40 kaplic i kościółków.

W czasie Drugiej Wojny Światowej i kilka lat po jej zakończeniu mieściło się tu lwowskie seminarium. Współczesna historia Kalwarii Zebrzydowskiej ściśle związana jest z papieżem Janem Pawłem II, który odwiedził to miejsce kilkakrotnie za swojego pontyfikatu, a w roku 1979 nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. W 2007 roku przybył tu również Benedykt XVI.

Obecnie pielgrzymi przybywają w to miejsce głównie w czasie dwóch świąt: Wielkiego Tygodnia i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Milion osób rocznie przyjeżdża do Kalwarii, żeby wziąć udział w nabożeństwach na Dróżkach Pana Jezusa i Dróżkach Matki Bożej oraz, żeby zobaczyć Cudowny Obraz Maryi Kalwaryskiej.

Kalwarie budowano od 1420 roku w całej Europie na wzór Jerozolimy. W XVII wieku z powodu zajęcia Palestyny przez Turków tego typu obiekty stały się coraz bardziej popularne. W Polsce kalwarie obserwować możemy również m.in. w Pakości, Wejherowie, Pacławiu czy na Górze św. Anny.